تعزیه، نمایش مذهبی ایران

تعزیه (یا شبیه خوانی) نوعی نمایش مذهبی و سنتی ایرانی شیعی، عمدتاً درباره شهادت امام حسین و مصائب اهل بیت علیه السلام. چون اهمیت هنرمندانه خواندن اشعار در تعزیه بیش از روش اجرا و نمایش واقعه هاست. آن را، قیاس با روضه خوانی، تعزیه خوانی نیز گفته اند.
واژه “تعزیه/ تعزیت” در اصل به معنای توصیه به صبر کردن، تسلی دادن و پرسش از بازماندگان در گذشتگان و در برخی مناطق ایران مثلاً در خراسان به معنای “مجلس ترحیم” است. در میان شیعیان غیر ایرانی (در عراق و شبه قاره هند) لفظ تعزیه با وجود ارتباط به مصائب شهدای کربلا، به معنای “شبیه خوانی” به کار نمی رود، بلکه آنان تعزیه را به مراسمی نمادین اطلاق می کنند که در آن دسته های عزاداری در طول مراسم، شبیه ضریح یا تابوت امام حسین علیه السلام را بر دوش می کشند و هم در پایان روز عاشورا هم در روز اربعین آن را به خاک می سپارند. به نوشته آنه ماری شیمل در قرن سیزدهم/ نوزدهم در قلمرو سلطنت اوده در لکهنوی هند، تعزیه به منزله یکی از تماشایی ترین نمایش ها، در حضور سلاطین برگزار می شد. وی مشخص نمی کند که این نمایش تماشایی چه بود و چه عناصری داشت

گفتنی است که در ناحیه کارائیب، مثلاً در جزیره ترینیداد نیز تعزیه به مراسمی نمادین مربوط می شود که به آن “تَجَه” می گویند. تجه را در ایام محرم ساخته و پس از نمایش آن را در آب غرق می کنند. این قبیل مراسم نمادین در نواحی دیگر جهان، از جمله در اندونزی با عنوان “تابوت” نیز برگزار می شود.